Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) Dijital Türk Lirası projesi, 2022’de kavram ispatı (PoC) çalışmaları ile başladı, 2023’te Faz‑1 pilot testleri tamamlandı ve Aralık 2023’te değerlendirme raporu yayımlandı. Hâlihazırda Faz‑2 çalışmaları kapsamında ekonomik, hukuki ve güvenlik boyutları derinlemesine inceleniyor.
Beklenen Faydalar ve Olanaklar
- Ekstra ödeme kanalı: Dijital TL, bankalarda mevcut açık hesap sistemi dışında, merkezi bir alternatif olarak anlık ve 7/24 çalışacak (FAST paralelinde).
- Finansal kapsayıcılık: Banka hesabı gerektirmeden kullanılabilecek model ile dijital ödeme erişimi genişliyor. Banka hesabı olmayan vatandaşlar için doğru bir fırsat.
- Finansal inovasyon: Fintech sektörü için yeni iş modelleri, platformlar ve hizmetler için uygun altyapı sağlanıyor.
- Ödeme bütünlüğü: Dijital ticaret ve para transferlerinde daha tutarlı ve sorunsuz işlem deneyimi sunarak sistemsel bölünmüşlüğü azaltma hedefleniyor.
Tasarım ve Altyapı Özellikleri
- FAST’a paralel bağımsız sistem: Mevcut ödeme sistemlerinden ayrı olarak çalışacak; yedeklik ve kullanıcı tercihi çeşitliliği sunacak.
- İki katmanlı model: Merkez bankası para birimi dağıtımı ile finansal aracılık katmanı birbirinden net ayrılmış şekilde tasarlanıyor.
- Banka bağımlılığı minimum: Ödeme ve transfer işlemleri için belirli bir finansal aracı kuruma bağlı kalmama hedefleniyor.
Akıllı Ödeme Katmanı & Programlanabilirlik
Dijital TL’nin yeni kullanım alanlarından biri, üzerinde geliştirilecek programlanabilir ödeme (smart payment) özellikleridir. Kamu kurumları veya lisanslı üçüncü taraf aktörler, belirli iş akışları, ödüller, ulaşım bariyerleri vb. için otomatik ödeme senaryoları geliştirebilecek. Böylece inovasyon altyapısı güçleniyor.
Ne Zaman Kullanıma Girer?
Faz‑1 Raporu Aralık 2023’te yayımlandı. Faz‑2 süreci hâlâ devam ediyor; ekonomik, hukuki ve güvenlik incelemeleri sürüyor. Kullanıma açılma takvimi henüz netleşmemekle birlikte, projenin 2025 sonu ya da 2026 başında devreye alınabileceği öngörülüyor.