Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS); akaryakıt sektöründe dijitalleşmeyi hızlandırmak, vergi kayıplarını engellemek ve şeffaflığı artırmak amacıyla geliştirilmiş bir elektronik sistemdir. Araçlara monte edilen Taşıt Tanıma Birimi (TTB) ve istasyon pompalarına yerleştirilen okuyucu cihazlar sayesinde, yakıt alım işlemleri otomatik olarak plaka bilgisiyle eşleştirilerek merkezi sisteme iletilir. Bu yazıda UTTS hakkında bilmeniz gereken tüm detayları bulabilirsiniz.
1. UTTS Nasıl İşler?
- TTB (Taşıt Tanıma Birimi): Araç yakıt deposu girişine monte edilen, plaka, şasi veya motor numarası gibi kimlik bilgilerini içeren elektronik bir cihaz.
- TTO (Taşıt Tanıma Okuyucu): Akaryakıt pompasına takılır ve TTB’deki bilgiyi okuyup sistemle entegre eder.
- Veri Aktarımı: Pompadan ödeme kaydedici cihaz aracılığıyla bilgi merkezi (Darphane/GİB) aktarılır ve kaydedilir.
2. UTTS’nin Amaçları ve Faydaları
- Kayıt dışı akaryakıt fiş/fatura kullanımını önleyerek vergi kaçakçılığını engeller.
- Yaklaşık yıllık 15 milyar TL vergi kaybının önüne geçmeyi hedefler.
- Şeffaf, otomatik ve hatasız yakıt takibi sağlar.
- İstasyonlar ve araç sahipleri için süreçleri dijitalleştirir, bürokrasiyi azaltır.
3. UTTS Zorunluluğu Kimleri Kapsar?
- Ticari araçlar ve şirket filoları: Taşınan akaryakıt giderini vergiye tabi gösteren gerçek/tüzel kişiler, kiralama veya işletmeye dahil araçlar için zorunlu.
- Akaryakıt istasyonları: En az bir pompadaki TTO cihazını en geç 31 Aralık 2024/31 Ocak 2025’e kadar monte etmek zorundaydı.
- LPG’li ticari araçlar: Sisteme ek süre uzatılmış, 31 Aralık 2025’e kadar TTB taktırmaları ve 1 Ocak 2026’dan itibaren sistem üzerinden yakıt almaları şart.
- Bireysel araçlar (özel kullanım): 1 Temmuz 2025 sonrası tescil edilen araçlar için TTB zorunluluğu kaldırıldı. Mevcut özel araç sahipleri için de gönüllülük söz konusu.
4. Bireysel Araçta UTTS Zorunlu Mu?
- Mart 2025 itibarıyla bireysel araçlar için TTB taktırma zorunluluğu kaldırılmıştır.
- 1 Temmuz 2025’ten sonra tescil edilecek özel araçlara TTB zorunluluğu getirilmemektedir.
- Ancak bireysel kullanıcılar gönüllü olarak başvuruda bulunabilir; sistemin sağladığı kolaylıklardan faydalanabilirler.
5. Yasal Kaynaklar ve Tebliğler
- UTTS Uygulama Genel Tebliği: Ticari araçlar, kiralama, LPG’li araçlara yönelik süre ve zorunluluk detaylarını açıklar.
- Vergi Usul Kanunu (VUK): UTTS dışı düzenlenen yakıt belgelerinin vergi açısından geçersiz sayılacağını hükme bağlar.
- Darphane/GİB yönetmelikleri: TTB/TTO cihazlarının montaj ve işletme yetki kurallarını yönetir.
- Cezai Yaptırımlar: Ticari araçlarda TTB takılmaması halinde idari para cezası (5.000–10.000 TL) ve özel usulsüzlük cezası (7.000–28.000 TL) uygulanabilir.
6. Uygulama Takvimi & Süreler
- 31 Aralık 2024 / 31 Ocak 2025: İşletme, kiralama, ticari araçlar ve akaryakıt istasyonlarında TTO/TTB montaj son tarihi.
- 30 Haziran 2025: 2 Haziran’dan önce alınan iş amaçlı taşıtların TTB taktırma son tarihi.
- 1 Temmuz 2025: TTB zorunluluğu ticari olmayan bireysel araçlarda kaldırıldı.
- 31 Aralık 2025 – 1 Ocak 2026: LPG’li araçlarda UTTS zorunluluğu süresi sonlanacak.
7. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
– Bireysel araçta UTTS zorunlu mu? Hayır, özel kullanım esaslı bireysel araçlarda TTB taktırmak zorunlu değildir; gönüllülük esastır.
– Ticari araçlara TTB takılmazsa ne olur? Ticari araçlarda TTB takılmazsa yakıt belgeleri geçersiz sayılır, ceza ve vergi dezavantajı doğabilir.
– Kurumlar ne zaman TTB taktırmalı? Kiralama, işletme, ticari araç sahipleri 31 Ocak 2025’e kadar UTTS’ye kayıt olup TTB taktırmak zorunda .
– LPG’li araçlardaki durum nedir? LPG’li ticari ve bireysel araçlar için süre uzatıldı; 31 Aralık 2025’e kadar sistem, 1 Ocak 2026’dan itibaren zorunluluk.
8. Ne Yapmalısınız?
Ticari/Kiralama araçsa: UTTS sistemine kaydolun, TTB için yetkili montaj servisine randevu alın (utts.gov.tr, utts.org.tr).
Bireysel araçsa: Zorunlu olmamakla birlikte gönüllü kayıt avantaj sağlar; ihtiyaç varsa başvurabilirsiniz.
LPG’li araçsa: Siz ticariyseniz 31 Aralık 2025’e kadar TTB, bireyselseniz gönüllülük devam eder.
Bazı istasyonlar: UTTS olmayan araçlara yakıt satışı yapmayabilir.
Belgeleri düzenleyin: TTB takılmayan ticari araçların belge ve masraf kayıtları açısından riskli olabilir.
Özetle: UTTS, akaryakıt sektöründe dijital vergi takibi için geliştirilmiş bir sistemdir. “Ticari” araçlar ve istasyonlar için yasal zorunluluklar vardır; bireysel araçlar ise gönüllülük esaslıdır. Mevzuat ve süreleri dikkatle takip etmek, ceza ve mali kayıplardan korunmak açısından önemlidir.